Ethologisch onderzoek, ook bekend als gedragsonderzoek, is al jaren één van de specialismen van het Centre for Research and Conservation, het onderzoekscentrum van de KMDA. Een groeiende onderzoekstak binnen de ethologie is de toegepaste ethologie, waarbij specifiek onderzoek wordt gedaan naar manieren om een goede huisvesting en welzijn van dieren te garanderen. Met de opkomst van specifieke toegepaste opleidingen voor “dierenzorg” en “dierenmanagement” in Vlaamse Hogescholen kent ook dit toegepaste onderzoek bij ons een vlucht en belanden heel wat studenten in de zoo voor een stage. Het merendeel van de stagiaires volgt de richting agro- en biotechnologie, optie dierenzorg aan de Katholieke Hogeschool Sint Lieven uit Sint Niklaas De vlotte samenwerking met deze hogeschool is te danken aan Dr Hilde Vervaecke, die zelf haar doctoraat in Planckendael bij de bonobo’s uitvoerde. Nu kunnen haar studenten bij ons terecht voor hun stage.
Zo werkte Remco Goos rond de gedragsverrijking van de schuttersvissen in het aquarium. De verzorgers geven al jaren krekels aan deze vissen, die ze met een straaltje water naar beneden schieten. Remco onderzocht hoe lang de vissen actief waren met krekels schieten, en of er minder agressie was bij de vissen als ze krekels kregen. Dat bleek inderdaad zo te zijn: de vissen bleven tot 3 uur nadat de krekels werden gegeven actief schieten naar de insecten en agressie bleef beduidend lager.
Ook Dries Van Gijsel liet zich verleiden door koudbloedige dieren, in zijn geval de pijlgifkikkers. Verzorger Ben Van Dyck had gehoord dat deze in Amerika kikkertjes getraind werden om in een transportkist of op een weegschaal te huppen. Omdat verzorgers hen niet hoeven te vangen kunnen zo stress of huidbeschadigingen voorkomen worden. Aan Dries de opdracht om dit ook voor de Antwerpse kikkers te proberen. Met behulp van een klikker, die ook voor het trainen van honden en andere dieren wordt gebruikt, en kleine krekels op een stokje, slaagde Dries er uiteindelijk met veel moeite in om twee blauwe pijlgifkikkers te leren in een transportkist te doen springen.
Anya Thyssen liep stage bij de zeehonden en onderzocht of hun gedrag beïnvloed wordt door de aanwezigheid van (veel) bezoekers naast het bassin. Uit haar studie bleek dat de zeehonden vaker onder water zwemmen op dagen dat er meer bezoekers in de tuin zijn. Ook wanneer er meer dan 10 bezoekers langs hun bassin staan te kijken, steken de zeehonden vaker hun kop onder water.
Jolanda Somers werkte bij de kleine apen en stond stil bij de eetgewoonten van onze vier Celebesmakaken. Elk stukje voedsel werd zorgvuldig gewogen voor het aan de makaken gegeven werd, en na de maaltijd woog de stagiaire hoeveel er nog restte. Het dieet van de makaken in de zoo bleek goed overeen te stemmen met wat wordt aanbevolen. Alleen bleek dat elk dier een wel erg sterke voorkeur had voor bepaalde voedseltypes, zodat ze uiteindelijk toch niet altijd een gebalanceerd dieet binnenkrijgen.
Ellen Van Humbeeck wilde vooral weten hoe het zit met de paarbinding bij de twee kweekkoppels monniksgieren in Planckendael. Bovendien was er het vermoeden dat ook in de grote ‘dating’ volière iets moois bloeide tussen de gieren Darwin en Elena. Ellen volgde het wel en wee van de gieren: er was inderdaad sprake van een romance tussen Darwin en Elena. Chill werd nog steeds op de kop gezeten door zijn partner Wonder en achter de schermen flikflooiden Xyniks en Ysis rustig verder. Uiteindelijk legden zowel Chill en Wonder als Xynix en Ysis een ei, en groeiden dit jaar twee gierenkuikens goed op.
Tim Aerts en An Santamaria volgden gedurende drie maanden de groep chimpansees op in Antwerpen, nadat deze een extra buitenverblijf hadden gekregen. Zij bestudeerden de conflicten in de groep, maar noteerden ook waar de mensapen zich in het verblijf bevonden en wat ze zoal de hele dag uitspookten. Uit hun onderzoek bleek dat de conflicten tussen de chimpansees zich vooral voordeden wanneer de mensapen ’s ochtends binnen gehouden werden, terwijl hun twee grotere verblijven worden schoongemaakt. De chimpansees leken de toename in agressie te compenseren door meer met elkaar te spelen.
Nu alle stages zijn afgerond en de onderzoeksrapporten binnen zijn, kunnen curatoren en biologen zich buigen over de vraag hoe we de onderzoeksresultaten op een nuttige manier kunnen verwerken in het dagelijkse verzorging van de dieren in onze beide parken. Als we ons haasten, zijn we daar net op tijd mee klaar voor de nieuwe lading stagiaires weer binnenstroomt.
Jeroen Stevens
Zo werkte Remco Goos rond de gedragsverrijking van de schuttersvissen in het aquarium. De verzorgers geven al jaren krekels aan deze vissen, die ze met een straaltje water naar beneden schieten. Remco onderzocht hoe lang de vissen actief waren met krekels schieten, en of er minder agressie was bij de vissen als ze krekels kregen. Dat bleek inderdaad zo te zijn: de vissen bleven tot 3 uur nadat de krekels werden gegeven actief schieten naar de insecten en agressie bleef beduidend lager.
Ook Dries Van Gijsel liet zich verleiden door koudbloedige dieren, in zijn geval de pijlgifkikkers. Verzorger Ben Van Dyck had gehoord dat deze in Amerika kikkertjes getraind werden om in een transportkist of op een weegschaal te huppen. Omdat verzorgers hen niet hoeven te vangen kunnen zo stress of huidbeschadigingen voorkomen worden. Aan Dries de opdracht om dit ook voor de Antwerpse kikkers te proberen. Met behulp van een klikker, die ook voor het trainen van honden en andere dieren wordt gebruikt, en kleine krekels op een stokje, slaagde Dries er uiteindelijk met veel moeite in om twee blauwe pijlgifkikkers te leren in een transportkist te doen springen.
Anya Thyssen liep stage bij de zeehonden en onderzocht of hun gedrag beïnvloed wordt door de aanwezigheid van (veel) bezoekers naast het bassin. Uit haar studie bleek dat de zeehonden vaker onder water zwemmen op dagen dat er meer bezoekers in de tuin zijn. Ook wanneer er meer dan 10 bezoekers langs hun bassin staan te kijken, steken de zeehonden vaker hun kop onder water.
Jolanda Somers werkte bij de kleine apen en stond stil bij de eetgewoonten van onze vier Celebesmakaken. Elk stukje voedsel werd zorgvuldig gewogen voor het aan de makaken gegeven werd, en na de maaltijd woog de stagiaire hoeveel er nog restte. Het dieet van de makaken in de zoo bleek goed overeen te stemmen met wat wordt aanbevolen. Alleen bleek dat elk dier een wel erg sterke voorkeur had voor bepaalde voedseltypes, zodat ze uiteindelijk toch niet altijd een gebalanceerd dieet binnenkrijgen.
Ellen Van Humbeeck wilde vooral weten hoe het zit met de paarbinding bij de twee kweekkoppels monniksgieren in Planckendael. Bovendien was er het vermoeden dat ook in de grote ‘dating’ volière iets moois bloeide tussen de gieren Darwin en Elena. Ellen volgde het wel en wee van de gieren: er was inderdaad sprake van een romance tussen Darwin en Elena. Chill werd nog steeds op de kop gezeten door zijn partner Wonder en achter de schermen flikflooiden Xyniks en Ysis rustig verder. Uiteindelijk legden zowel Chill en Wonder als Xynix en Ysis een ei, en groeiden dit jaar twee gierenkuikens goed op.
Tim Aerts en An Santamaria volgden gedurende drie maanden de groep chimpansees op in Antwerpen, nadat deze een extra buitenverblijf hadden gekregen. Zij bestudeerden de conflicten in de groep, maar noteerden ook waar de mensapen zich in het verblijf bevonden en wat ze zoal de hele dag uitspookten. Uit hun onderzoek bleek dat de conflicten tussen de chimpansees zich vooral voordeden wanneer de mensapen ’s ochtends binnen gehouden werden, terwijl hun twee grotere verblijven worden schoongemaakt. De chimpansees leken de toename in agressie te compenseren door meer met elkaar te spelen.
Nu alle stages zijn afgerond en de onderzoeksrapporten binnen zijn, kunnen curatoren en biologen zich buigen over de vraag hoe we de onderzoeksresultaten op een nuttige manier kunnen verwerken in het dagelijkse verzorging van de dieren in onze beide parken. Als we ons haasten, zijn we daar net op tijd mee klaar voor de nieuwe lading stagiaires weer binnenstroomt.
Jeroen Stevens
Posts
